تاریخ مطبوعات افغانستان؛ از شمس‌النهار تا جمهوریت”، عنوان کتابی است از “رسول رهین”، نویسنده و پژوهشگر افغان ساکن سوئد که به تازگی به همت شورای فرهنگی افغانستان در استکهلم منتشر شده است.
چاپ نخست این کتاب پیش از این با نام “تاریخ مطبوعات افغانستان در سده‌های نوزدهم و بیستم” به همت دانشکده روزنامه‌نگاری دانشگاه کابل منتشر شده بود و از آن به عنوان یکی از کتابهای درسی دانشجویان استفاده می‌شد.
پس از خروج پروفسور رهین از افغانستان و اقامتش در سوئد، این کتاب که چاپ نخست آن نایاب شده بود در قالب یک سلسله مقاله، در فصلنامه “آریانای برون مرزی” چاپ شد.
رسول رهین می‌گوید: “در این دوره، با بهره‌برداری از پیشنهادات و انتقادات سازنده روزنامه نگاران افغان، و همچنین استفاده از اسناد کتابخانه موزه بریتانیا و اسناد محرمانه ‘ایندیا آفیس’ در لندن و دیگر آرشیوهای موجود در اروپا، کتاب را تکمیل و تدقیق کردم.”
به گفته آقای رهین “چنانکه همه اطلاع دارند، انگلیسی‌ها از دوره تسخیر افغانستان اسناد زیادی در موزه‌های خود دارند، که خیلی برای محققان ارزشمند می‌باشد.”
به این ترتیب چاپ فعلی کتاب با نام “تاریخ مطبوعات افغانستان؛ از شمس‌النهار تا جمهوریت” نسبت به چاپ گذشته کاملتر، جامع ترو پر محتواتر چاپ شده است.
کتاب “تاریخ مطبوعات افغانستان؛ از شمس‌النهار تا جمهوریت”، که طی ماه گذشته در کابل نیز منتشر شد. در واقع تاریخ تحولات فرهنگی افغانستان نیز هست.
آقای رهین درباره هدف خود از نوشتن این کتاب توضیح می‌دهد: “قصدم از معرفی جامع مطبوعات افغانستان، تهیه متن درسی برای روزنامه نگاران جوان دانشگاه های افغانستان می‌باشد.”
او می افزاید: “همین اکنون برخی از استادان تاریخ مطبوعات افغانستان در دانشگاه‌های کابل و دانشگاه خصوصی “البیرونی” خواندن این کتاب را به دانش آموزان سفارش می کنند.”
تهیه این کتاب محصول دهها سال تدریس و تحقیق آقای رهین در دانشکده روزنامه نگاری دانشگاه کابل است.
پیش از کتاب “تاریخ مطبوعات افغانستان؛ از شمس‌النهار تا جمهوریت”، در کابل، کتاب‌هایی چون “سیر ژورنالیزم در افغانستان” از محمد کاظم آهنگ (که تا دوره شاه امان‌الله و امیر حبیب‌الله کلکانی را در برمی‌گیرد)، “معرفی روزنامه‌ها، جراید و مجلات افغانستان” از مایل هروی، “راهنمای جراید و روزنامه‌های افغانستان” از علی احمد صابر و همچنین کتابهای دیگری نیز منتشر شده است.
کتاب “تاریخ مطبوعات افغانستان؛ از شمس‌النهار تا جمهوریت”، به ورود مطبوعات به افغانستان، تاریخچه شکل‌گیری جریده کابل که یکی از نخستین نشریات افغانستان است، و مطبوعات در دوره زمامداری افراد مختلف از امیر شیرعلی‌خان، امیر عبدالرحمن‌خان، امیر حبیب‌الله خان، شاه امان‌الله خان، امیر حبیب‌الله کلکانی، محمد نادرشاه و محمدظاهرشاه پرداخته است.
نویسنده کتاب، در بخش بررسی مطبوعات در دوره زمامداری محمدظاهرشاه، به مطبوعات آزاد و غیر دولتی، مطبوعات دولتی و نشریه‌های اطلاعاتی و خبری آن دوره نیز پرداخته است. آخرین فصل کتاب به بررسی وضعیت مطبوعات افغانستان در دوره جمهوریت محمد داود خان اختصاص دارد.
